Quote from Guest on , 2 ตุลาคม 2025, 16:54 น.

เกษตรกรรมฟื้นฟู (Regenerative Agriculture): อนาคตใหม่ของการทำฟาร์มในประเทศไทย

ประเทศไทยได้รับการขนานนามว่าเป็น “ครัวของโลก” มาอย่างยาวนาน แต่เบื้องหลังความอุดมสมบูรณ์นั้น ภาคการเกษตรของเรากำลังเผชิญกับความท้าทายครั้งใหญ่ การทำเกษตรเชิงเดี่ยวที่พึ่งพาสารเคมีและปุ๋ยสังเคราะห์มาเป็นเวลานาน ได้ทิ้งปัญหาไว้เบื้องหลังมากมาย ไม่ว่าจะเป็นดินที่เสื่อมโทรม, หนี้สินของเกษตรกร, และผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ท่ามกลางวิกฤตเหล่านี้ “เกษตรกรรมฟื้นฟู” หรือ Regenerative Agriculture กำลังกลายเป็นแนวทางปฏิบัติที่เปี่ยมไปด้วยความหวังและถูกมองว่าเป็นอนาคตที่ยั่งยืนสำหรับการทำฟาร์มในประเทศไทย

 

เกษตรกรรมฟื้นฟูคืออะไร?

เกษตรกรรมฟื้นฟูไม่ใช่แค่การทำเกษตรอินทรีย์หรือการปลูกพืชแบบปลอดสารพิษ แต่มันคือปรัชญาและแนวทางการทำฟาร์มแบบองค์รวม ที่มีเป้าหมายสูงสุดคือการ “ฟื้นฟู” และ “เยียวยา” ระบบนิเวศของฟาร์มให้กลับมามีสุขภาพดีและสมบูรณ์ยิ่งกว่าเดิม แทนที่จะเน้นเพียงแค่การสกัดทรัพยากรออกจากผืนดินเพื่อให้ได้ผลผลิตสูงสุด เกษตรกรรมฟื้นฟูจะทำงานร่วมกับธรรมชาติเพื่อสร้างดินที่อุดมสมบูรณ์, เพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพ, และสร้างระบบนิเวศที่แข็งแรงและยั่งยืน

 

หลักการสำคัญของเกษตรกรรมฟื้นฟู

แนวทางนี้ตั้งอยู่บนหลักการพื้นฐาน 5 ประการที่เลียนแบบการทำงานของระบบนิเวศในธรรมชาติ

• ลดการรบกวนดินให้น้อยที่สุด: หลีกเลี่ยงการไถพรวนดินที่ไม่จำเป็น เพื่อรักษโครงสร้างและสิ่งมีชีวิตในดิน
• คลุมดินตลอดเวลา: ใช้พืชคลุมดินหรือเศษฟางเพื่อปกป้องหน้าดินจากลมและฝน, รักษาความชุ่มชื้น, และเป็นอาหารให้จุลินทรีย์
• เพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพ: ปลูกพืชหมุนเวียนหลากหลายชนิดแทนการปลูกพืชเชิงเดี่ยว
• รักษารากพืชที่มีชีวิตในดิน: รากพืชที่มีชีวิตจะช่วยยึดโครงสร้างดินและเป็นแหล่งอาหารสำคัญของระบบนิเวศใต้ดิน
• การนำปศุสัตว์กลับคืนสู่ไร่นา: เป็นหลักการที่สำคัญอย่างยิ่งในการสร้างระบบที่ครบวงจร

 

การนำปศุสัตว์กลับคืนสู่ไร่นา

ในระบบเกษตรกรรมฟื้นฟู สัตว์ไม่ได้ถูกแยกออกจากพื้นที่เพาะปลูก แต่ถูกนำกลับเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของระบบเพื่อสร้างความสมดุล สัตว์ต่างๆ เช่น วัว, แพะ, หรือไก่ จะถูกปล่อยให้แทะเล็มพืชคลุมดิน ซึ่งเป็นการช่วยกำจัดวัชพืชไปในตัว ในขณะเดียวกันมูลของสัตว์เหล่านี้ก็จะกลายเป็นปุ๋ยอินทรีย์ชั้นเลิศที่ช่วยเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ให้กับดินโดยตรง

 

การจัดการพื้นที่เพื่อการปศุสัตว์แบบยั่งยืน

เพื่อให้การเลี้ยงสัตว์เกิดประโยชน์สูงสุดและไม่ทำลายหน้าดิน เกษตรกรจะใช้เทคนิคที่เรียกว่า “การหมุนเวียนพื้นที่แทะเล็ม” (Rotational Grazing) คือการแบ่งพื้นที่ออกเป็นแปลงย่อยๆ และย้ายฝูงสัตว์ไปตามแปลงต่างๆ เป็นระยะ เพื่อให้พื้นที่แต่ละแปลงมีเวลาได้พักและฟื้นตัว

การจะทำเช่นนี้ได้ จำเป็นต้องมีโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญนั่นคือ ‘รั้ว’ ที่แข็งแรงและทนทานเพื่อแบ่งโซนอย่างชัดเจน ตัวอย่างของรั้วที่มีคุณภาพสูง เช่น รั้วคอกม้า ซึ่งถูกออกแบบมาให้ทนทานต่อแรงของสัตว์ขนาดใหญ่และสภาพอากาศที่แปรปรวน สามารถนำมาประยุกต์ใช้เป็นต้นแบบในการสร้างพื้นที่เลี้ยงสัตว์ในระบบเกษตรฟื้นฟูได้อย่างดีเยี่ยม เพื่อให้การจัดการเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัยต่อทั้งสัตว์และพืชผล

 

ประโยชน์ของเกษตรกรรมฟื้นฟูต่อประเทศไทย

การปรับเปลี่ยนมาสู่แนวทางเกษตรกรรมฟื้นฟูจะสร้างประโยชน์มหาศาลให้กับภาคการเกษตรของไทยในระยะยาว

• ฟื้นฟูคุณภาพดินที่เสื่อมโทรมให้กลับมามีชีวิต
• ลดการใช้ปุ๋ยเคมีและยาฆ่าแมลง: ช่วยลดต้นทุนให้เกษตรกรและสร้างผลผลิตที่ปลอดภัย
• เพิ่มความสามารถในการกักเก็บน้ำของดิน: ทำให้พื้นที่เพาะปลูกทนทานต่อสภาวะภัยแล้งและช่วยลดปัญหาน้ำท่วมได้
• สร้างความมั่นคงทางอาหารที่ยั่งยืน
• เพิ่มรายได้และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นให้เกษตรกร